Water wordt meer en meer een schaars goed waarmee we spaarzaam moeten omspringen. Ook de land- en tuinbouwsector wordt geconfronteerd met watertekorten tijdens langdurige periodes van droogte. Maar hoe kunnen we er voor zorgen dat de pluimveehouderij in de toekomst nog over voldoende water kan beschikken?
Het Proefbedrijf Pluimveehouderij in Geel heeft, samen met andere partners, het Life ACLIMA* project opgestart om de watergebruik in de pluimveesector te verduurzamen. Eén van de speerpunten van dit project is het onderzoek naar het circulair gebruik van spoelwater op pluimveebedrijven, waarin het Proefbedrijf een pioniersrol heeft.
Problematiek
Op vleeskuikenbedrijven wordt iedere zeven tot negen weken een aanzienlijke hoeveelheid water gebruikt om de stallen grondig te reinigen. Dit water is meestal afkomstig van grondwater, leidingwater of in sommige gevallen regenwater, al dan niet gezuiverd. Het spoelwater bevat na reiniging nog mest- en stofdeeltjes. In Vlaanderen wordt dit water geclassificeerd als drijfmest (type 2-meststof), wat betekent dat er specifieke regels gelden voor het uitrijden ervan, vergelijkbaar met andere meststoffen. Bovendien is een aanzienlijke opslagcapaciteit nodig in de maanden dat het spoelwater/drijfmest niet mag worden uitgereden. Het circulair gebruik van reinigingswater op pluimveebedrijven wint daarom steeds meer aan belangstelling. Het kan een oplossing bieden voor die pluimveebedrijven die moeite hebben om hun reinigingswater kwijt te raken.
Zuivering spoelwater
Op het Proefbedrijf Pluimveehouderij wordt momenteel een zuiveringsinstallatie voor dit spoelwater uitgetest. Deze zuivering maakt gebruik van het ‘actief slib’-proces in combinatie met een membraanfilter. Het spoelwater wordt op een volledig biologische manier gezuiverd, waarbij micro-organismen het water zuiveren en de aanwezige voedingsstoffen zoals stikstof (N) en fosfor (P) opnemen en omzetten. Het is een continu zuiveringssysteem, waarbij al het water binnen zeven weken opnieuw geschikt wordt gemaakt voor gebruik bij een nieuwe reinigingsbeurt. Bovendien heeft de installatie de mogelijkheid om het water verder te zuiveren tot lozingskwaliteit.
De waterzuiveringsinstallatie is bovengronds geplaatst in een 20ft container en bestaat uit verschillende compartimenten, waaronder een anoxische tank (denitrificatie), een biokamer (nitrificatie) en een slibbuffer. Het volledige zuiveringsproces vindt plaats in deze afgesloten container.
Na filtratie door een membraanfilter zijn alle micro-organismen verwijderd en is het spoelwater volledig gezuiverd. Het gezuiverde spoelwater kan, na eventuele nadosering met peroxide of chloor, worden opgeslagen en is klaar voor hergebruik. Momenteel wordt op het Proefbedrijf spoelwater van één proefstal gezuiverd, wat neerkomt op ongeveer 1000-1600 liter per dag. Het zuiveringsdebiet kan echter flexibel worden aangepast aan de totale hoeveelheid te zuiveren spoelwater, de mate van vervuiling en de beschikbare tijd. Om herbesmetting tijdens de opslagperiode te voorkomen, wordt het water vóór hergebruik bij de volgende reinigingsbeurt behandeld met UV-licht. Na zuivering blijft er een slibpercentage van 0,10 procent op drogestofbasis over (0,1 kg droge stof slib per honderd liter spoelwater). Dit slib kan interessant zijn voor toepassing in vergistingsprocessen vanwege zijn specifieke eigenschappen.
Eerste resultaten hergebruik
Water dat wordt gebruikt voor het reinigen van pluimveestallen moet voldoen aan specifieke chemische en microbiologische normen, zoals vastgelegd in verschillende lastenboeken (bijvoorbeeld Belplume, IKB Pluimvee).
Op het Proefbedrijf Pluimveehouderij is de zuiveringsinstallatie de afgelopen acht maanden uitgebreid getest en is het proces geoptimaliseerd. Er zijn uitgebreide wateranalyses uitgevoerd om de chemische en biologische kwaliteit van het gezuiverde water intensief te volgen (zie tabel 1 en 2).
| Influent* | Effluent** | |
| pH | 7,4 | 8,29 |
| Zwevende stof (mg/l) | 647,96 | 0 |
| Totale fosfor (mg/l) | 43,98 | 0,71 |
| Totale stikstof (mg/l) | 252,56 | 4,32 |
Tabel 1: De resultaten van de wateranalyses bevestigen dat de installatie in staat is om stikstof en fosfor uit het water te verwijderen. *Gemiddelde op basis van labo-analyses, genomen tussen 12/09/2023 en 12/05/2023. **Gemiddelde op basis van sneltests, genomen tussen 23/02/2023 en 12/05/2023.
| Min. | Max. | Norm | |
| Tot. kiemgetal 22°C (kve/ml) | 900 | 12.000 | 100.000 |
| Tot. Kiemgetal 36°C (kve/ml) | 560 | 2.600 | – |
| E. coli (kve/100ml) | <1 | 8 | 10.000 |
| Enterococcen (kve/100ml) | <1 | 10 | 0 |
| Schimmels (kve/ml) | <10 | <10 | 10.000* |
| Gisten (kve/ml) | <10 | <10 | 10.000* |
| Salmonella sp. | 0 | 0 | 0 |
Tabel 2: Ook de biologische kwaliteit van het gezuiverde water voldoet aan de normen voor hergebruik als spoelwater. De stalen werden genomen tussen 12/09/2023 en 12/05/2023 en werden geanalyseerd in een erkend labo. *De optelsom van gisten en schimmels hoort lager te zijn dan 10.000 kve (kolonievormende eenheden) per ml.
Succesvolle proef
Op het Proefbedrijf is in het begin van juni een succesvolle proef uitgevoerd waarbij een deel van de stal werd gereinigd met gezuiverd spoelwater, terwijl een ander deel van de stal werd gereinigd met leidingwater als controle. Tijdens het reinigingsproces werden geen verschillen waargenomen tussen de twee waterbronnen. Ook na reiniging kon er aan de hand van de hygiënestalen geen onderscheid gemaakt worden tussen de twee bronnen van spoelwater.
In het kader van het Europees Life-project ACLIMA, wordt op het Proefbedrijf Pluimveehouderij uitgebreid onderzoek gedaan naar technieken om duurzaam om te gaan met waterverbruik. Het project ACLIMA wil land- en tuinbouwbedrijven ondersteunen om op een toekomstgerichte en duurzame manier antwoorden te bieden op de toenemende waterbehoefte en dalende waterbeschikbaarheid. In het kader van dit project demonstreert het Proefbedrijf Pluimveehouderij naast het hergebruik van reinigingswater van pluimveestallen ook technieken voor regenwaterbehandeling en monitort de waterbehoefte bij gebruik van waterkoeling. Voor meer info klik hier.
Tekst en beeld: Neil Van den Broeck en Peter Bleyen – Proefbedrijf Pluimveehouderij
