De eerste prik is gezet: afgelopen vrijdag kregen 1.800 eendagskuikens een vaccinatie tegen hoogpathogene vogelgriep. Deze dieren worden gedurende anderhalf jaar intensief gevolgd. Nog niet eerder zijn kippen in Nederland in een veldproef gevaccineerd tegen vogelgriep. Daarmee is de veldproef, die plaatsvindt in opdracht van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV), gestart. De eerste resultaten worden in kwartaal 2 van 2024 bekend gemaakt. Eind 2025 zullen de analyse en eindrapportage een feit zijn.
Uit eerder onderzoek in het laboratorium bij Wageningen Bioveterinary Research (WBVR) in Lelystad is gebleken dat twee vaccins tegen hoogpathogene vogelgriep effectief zijn tegen verspreiding van het virus. Het betreft vaccins van Boehringer Ingelheim en Ceva. Het ministerie laat nu Wageningen University & Research (WUR), Royal GD (Gezondheidsdienst voor Dieren) en Faculteit Diergeneeskunde van Universiteit Utrecht onderzoeken of deze twee vaccins ook effectief zijn in de praktijk. “Voorwaarden voor een vaccin zijn dat het voorkomt dat een kip ziek wordt door vogelgriep én dat het helpt verspreiding van dier tot dier te voorkomen”, aldus Marieke Augustijn, manager afdeling Pluimvee van Royal GD.
Zo ziet de veldproef eruit
Bij de start van de veldproef zijn 2.400 kuikens ingedeeld in vier verschillende testgroepen van elk 600 kuikens:
- een controlegroep die niet wordt gevaccineerd;
- een groep die op dag 0 wordt gevaccineerd met het vaccin van Ceva;
- een groep die op dag 0 wordt gevaccineerd met het vaccin van Boehringer Ingelheim;
- een groep die op dag 0 wordt gevaccineerd met het vaccin van Boehringer Ingelheim en na 12 weken een extra eiwitvaccin toegediend krijgt.
Op gezette tijden wordt met een aantal kippen uit de veldproef een proef gedaan in het laboratorium, onder gecontroleerde omstandigheden, om de effectiviteit tegen infectie te onderzoeken. Gedurende de proef worden de kippen intensief gemonitord en gecontroleerd. Deze veldproef is een wetenschappelijk onderzoek en de producten van de gevaccineerde kippen worden niet op de markt gebracht.
Eerste resultaten in 2024 bekend
De proef op de twee bedrijven duurt tot in het derde kwartaal van 2025. De eerste resultaten worden in het tweede kwartaal van 2024 verwacht. Onder praktijkomstandigheden kan de effectiviteit van een vaccin anders zijn dan onder gecontroleerde omstandigheden in een laboratorium. Denk aan stalklimaat, vaccinatie tegen meerdere ziekten en aanwezigheid van ziektekiemen die de effectiviteit van een vaccin zouden kunnen beïnvloeden.
Volgende stap: pilot op meerdere pluimveebedrijven
Het kabinet wil vaccinatie op verantwoorde wijze mogelijk maken, met het oog op de dier- en volksgezondheid en dierenwelzijn. Daarom is voor een stapsgewijze benadering gekozen. Naast de veldproef zal ook een pilot worden uitgevoerd om een groter aantal pluimveebedrijven in Nederland te vaccineren. De pilot zal naar verwachting in het tweede kwartaal van 2024 plaatsvinden op meerdere pluimveebedrijven. Voorwaarde is dat het vaccin dan Europese goedkeuring heeft en de resultaten van de eerste laboratoriumproef bekend zijn.
Bij de pilot zal ook veel aandacht zijn voor de effecten van vaccinatie op de handel in pluimveeproducten en het opzetten van een monitoringsprogramma. Dat programma is om een eventuele besmetting op een gevaccineerd bedrijf, iets wat ondanks vaccinatie toch zou kunnen gebeuren, zo snel mogelijk op te sporen. Zo wordt de kans dat virus toch blijft circuleren zo klein mogelijk gemaakt.
Alert blijven en strikte hygiënemaatregelen toepassen
Het is nog altijd van groot belang dat pluimveehouders alert blijven en dat ze een verdenking van vogelgriep zo snel mogelijk melden bij de NVWA, zoals ze nu ook doen, en de verplichte hygiënemaatregelen blijven toepassen. Dat is op dit moment de beste manier om de kans op een vogelgriepbesmetting zo klein mogelijk te houden.
Tekst: Gerben Hofman
Beeld: Royal GD
