Het kabinet kondigt voor de stikstofimpasse een investering van maar liefst € 5 miljard tot 2030 aan. Een groot deel van dat bedrag is bedoeld voor natuurverbetering, een substantieel deel gaat naar vrijwillige stoppers in de landbouw.
Slechts een beperkt deel is gericht op toekomst, innovatie en emissiereductie in de bedrijfsvoering van boeren. Er komt veel geld beschikbaar, de vraag is echter hoe effectief dat gaat zijn. LTO Nederland vreest dat met dit pakket onvoldoende ontwikkelingsruimte voor de toekomst wordt gecreëerd.
Innovatie boven vrijwillige uitkoop
LTO Nederland is voorstander van beleid dat recht doet aan boeren en tuinders met toekomstperspectief, de zogenaamde ‘blijvers’. Dat betekent een voorkeur voor innovatie boven vrijwillige uitkoop. Zeker omdat in relatie tot de stikstofimpasse het voor circa € 1,3 miljard opkopen van veehouders vele malen minder effectief is dan wanneer eenzelfde bedrag in het nog verder verbeteren van de bedrijfsvoering via innovaties, management en investeringen zou worden gestoken. Bovendien wordt door het afnemen van onbenutte stikstofruimte, dat wil zeggen het verschil tussen vergunde en gerealiseerde capaciteit, het ontwikkelperspectief al op voorhand weggenomen. Dat is voor LTO Nederland onacceptabel. We zullen hierop een juridische procedure starten.
“Onze boeren hebben oplossingen waarmee de stikstofemissie nog lager wordt: koeien langer in de wei, mest verdunnen met water, minder eiwit voeren. Het kabinet komt die toekomstgerichte ondernemers nu enigszins tegemoet, maar geeft vooral veel geld uit aan natuur en de vrijwillige uitkoop van maximaal enkele honderden stoppers. Een politieke keuze, maar vanuit ons perspectief niet logisch – het effect is groter als écht wordt geïnvesteerd in de toekomst,” aldus Marc Calon, voorzitter van LTO Nederland.
Zorgen over overgangstermijnen stalinnovaties
Er komt in totaal € 280 miljoen subsidie beschikbaar voor brongerichte verduurzaming via stalmaatregelen. Na een verkennend onderzoek komen er aangescherpte emissienormen voor ammoniak bij nieuwe stallen en geplande renovaties. Op termijn gaan de aangescherpte normen ook voor bestaande stallen gelden. Zonder werkbare en betaalbare stalsystemen en fatsoenlijke compensatie is dit voorstel voor LTO Nederland onacceptabel. Voorbeelden in Brabant hebben laten zien hoe deze constructie veehouders in grote problemen brengt. Boeren komen voor grote verplichte investeringen te staan die niet passen in de normale bedrijfseconomische cyclus. De minister benadrukt in de Kamerbrief dat er sprake zal zijn van een goede overgangsregeling. LTO Nederland zal de minister hieraan houden en op korte termijn het gesprek aangaan om tot concrete toezeggingen te komen.
Vragen rondom het voerspoor
LTO Nederland kent de uitspraak van de Raad van State en weet dat het stikstofprobleem om oplossingen vraagt. Wij zijn echter tegen een van bovenop bedacht pakket regels dat boeren in de knel brengt. Beter is het om ondernemers zélf de beste route naar het doel te laten vinden. Het kabinet lijkt voor reductie via het voerspoor voor verplichtingen op detailniveau te kiezen – voor 2020. Daarna wil de minister alsnog tot afspraken met de sector zelf komen. Geen goede start, maar enig zicht op verbetering in de daaropvolgende jaren wat LTO Nederland betreft. Het was beter geweest als er direct afspraken met de sector waren gemaakt. Voor meer weidegang wordt wel vertrouwen uitgesproken in de ambities van boeren en wordt ingezet op voorlichting en scholing. Wat betreft het verdunnen van mest is nog niet duidelijk hoe borging gestalte krijgt. Voor de maatregelen is respectievelijk € 73 miljoen, € 3 miljoen en €105 miljoen beschikbaar tot 2023.
Drempelwaarde en PAS-melders
Het blijft voor LTO Nederland onduidelijk waarom het kabinet er niet voor kiest toe te werken naar een generieke drempelwaarde voor lage stikstofemissies. Wanneer alle sectoren in Nederland een aantoonbare reductie leveren moet het mogelijk zijn om een drempelwaarde te hanteren zodat de administratieve rompslomp voor boeren, bouwers en andere bedrijven wordt teruggedrongen. Een drempelwaarde zorgt voor het duurzaam mogelijk maken van toekomstige ontwikkelingen zodat geen sector in Nederland op slot gaat.
Het kabinet heeft beloofd de PAS-melders te legaliseren. De wijze waarop dit gebeurt roept nog vragen op, met name hoe snel dit traject werkt en of het daadwerkelijk voor alle melders zal gelden. Voor LTO Nederland zijn beide elementen, snelheid en zekerheid, cruciaal in het definitief kunnen beoordelen van de inzet van het kabinet.
Extern salderen
Verdere uitwerking van het stikstofdossier zal de komende jaren op gebiedsniveau plaatsvinden. LTO zal er voor waken dat de vandaag aangekondigde maatregelen niet tot een ongecontroleerde uitkoop van de sector leiden. Het kabinet meldt in haar brief dat er op provinciaal niveau een meldingsplicht voor extern salderen komt om uitkoop te voorkomen. Het is goed dat het kabinet dergelijke controlesystematiek inbouwt. Groot risico is echter dat er grote verschillen per provincie gaan ontstaan. Het is daarom cruciaal om in gebieden en op provinciaal niveau tot een beleidskader te komen waar boeren en tuinders volop invloed op kunnen uitoefenen.
Tenslotte blijft een maatschappelijk debat over de plek van Natura2000-gebieden in Nederland onontbeerlijk om ook op de langere termijn tot een werkbare balans te komen. Verbetering van agrarische structuurversterking met boeren samen blijft helaas onderbelicht in de Kamerbrief van vandaag.
Probleemdossier
Het stikstofdossier heeft een grote impact op Nederland. Na de Raad van State-uitspraak op 29 mei werd ook de landbouwsector in onzekerheid gestort. Om zo snel mogelijk uit de impasse te komen heeft LTO Nederland in de zomer drie oplossingsrichtingen aangeboden bij de commissie-Remkes. Na publicatie van het rapport werden zeven speerpunten geformuleerd rondom onder andere een drempelwaarde, extern salderen en schotten. Grote bedreigingen voor de toekomst van een gezonde sector, zoals een halvering van de veehouderij en een extra vergunningsplicht voor de koe in wei, zijn gelukkig afgewend. Samen met andere partijen in het Landbouw Collectief werd een plan met oplossingsrichtingen voorgesteld. De onderhandelingen waren vanaf het begin aan moeizaam, waarbij er zeker de laatste maanden weinig ruimte leek te zijn voor stappen. Het kabinet heeft sinds afgelopen herfst vooral eerdere toezeggingen nader ingevuld, met beperkt nieuw concreet resultaat.
De Kamerbrief van vandaag laat zien welke de keuzes dit kabinet maakt. De uitwerking van het stikstofdossier zal de komende jaren vooral in de regio’s plaatsvinden: in provinciaal beleid binnen de landelijk vastgestelde kaders en de gebiedsprocessen.
Bron: LTO Nederland
