De groei in diverse bedrijfssectoren krijgt een flinke klap door de onzekerheid rondom het stikstofbeleid en PFAS-maatregelen. De vraag is of die ongewisse toekomst was te voorkomen. Een mentaliteitsverandering bij zowel de overheid, het bedrijfsleven als de consument is nodig om nieuwe verrassingen voor te zijn.
Sectoren hard getroffen door onzekerheid stikstof- en PFAS-beleid
De onzekerheid over het stikstof- en PFAS-beleid zet een stevige rem op de volumegroei in veel sectoren. De agrarische sector (-0,5 procent), de bouw (-2 procent), industrie (-1,5 procent) en transport en logistiek (+0,5 procent) worden in 2020 het meest geremd. In de landbouw drukken de stikstofmaatregelen vooral hun stempel op de melkveehouderij. Zo kan de melkveestapel en het aantal melkveebedrijven gaan krimpen. De bouwsector slaat in 2020 om van 4 procent groei in 2019 naar 2 procent krimp. Zowel de woning- en utiliteitsbouw als de grond-, wegen- en waterbouw (gww) worden hard getroffen door het uitblijven van een definitieve oplossing voor de stikstof- en PFAS-crisis. Vorig jaar was gww nog de groeimotor van de bouw, maar in 2020 zal dit segment naar verwachting flink krimpen. Ook de industrie en transportsector laten afnemende groei zien, mede omdat een krimp van de bouwproductie zal leiden tot een dalende vraag naar bouwmaterialen, grondstoffen, gereedschap en bouwmaterieel.
Bron: ABN-AMRO Insights
Agrarische sector prognoses 2020 en 2021
Dit jaar stond in het teken van de stikstofcrisis. Onduidelijkheid over welke maatregelen getroffen gaan worden en de angst dat de maatregelen verregaand zullen ingrijpen op de bedrijfsvoering zorgde voor onrust onder boeren. Maar er is meer. De Afrikaanse Varkenspest in China veroorzaakt wereldwijde schaarste en heeft de varkensprijzen tot ongekende hoogten gestuwd. In Nederland nam het aantal geslachte varkens (in gewicht) af met 5 procent. De volumes voor melkveehouders daalden in de eerste negen maanden van dit jaar met 1,8 procent en de uitbetaalde melkprijs lag in het derde kwartaal lager dan in het eerste kwartaal. Ook voor veel akkerbouwers was 2019 een roerig jaar en was het spannend om de aardappel-uienoogst binnen te krijgen. Na de extreem droge zomer van 2018 was het weer dit jaar gunstiger, al moest er nog wel beregend worden. De volumes van onder meer aardappelen en uien stegen en de prijzen daalden.
Voor 2020 en 2021 verwacht ABN AMRO dat de volumes per saldo licht dalen. Een aantal factoren zorgt voor druk. Allereerst is dat de warme sanering van de varkenshouderij die al gepland stond. Ondernemers kunnen zich tot midden januari 2020 aanmelden voor subsidie wanneer zij overgaan tot sluiting van hun bedrijf. De komende twee jaar zal dit zorgen voor lagere volumes. De stikstofdiscussie zal eveneens gevolgen hebben voor veehouderij. Investeringen in uitbreidingen zullen lager liggen door onzekerheid over de nog te nemen maatregelen. ABN AMRO sluit een daling van de melkveestapel en het aantal melkveebedrijven niet uit. De daling van de melkveestapel zou beperkt kunnen zijn: met het oog op een mogelijk nieuwe peildatum zouden bedrijven juist vee kunnen aankopen om de latente ruimte aan te vullen. Ook de vergrijzing en het gebrek aan opvolging zorgt de komende jaren voor krimp van de sector. Veel akkerbouwers hadden in 2019 weliswaar een betere productie, maar de volumes liggen nog wel onder de meerjarige gemiddelden. Onder normale omstandigheden kunnen in 2020 de volumes voor akkerbouwers naar een normaal niveau groeien. Met name de productie van mais, die juist dit jaar tegenviel, kan volgend jaar stijgen. De verwachte volumetoename in de akkerbouw is echter voor de landbouwsector als geheel onvoldoende om de druk op de volumes in de veehouderij te compenseren.
Bekijk hier de volledige ABN-AMRO sectorprognoses 2020 en 2021.
TMT, leisure en zakelijke dienstverlening hebben wind in de zeilen
Sectoren die geen last hebben van het stikstof- en PFAS-beleid presteren daarentegen goed. Zo laat de TMT-sector – ondanks aanhoudende personeelstekorten – een bovengemiddelde groei zien die in 2020 naar verwachting 2,5 procent bedraagt. Deze groei is vooral te danken aan de IT-sector, die in 2019 een omzetgroei van maar liefst 7 procent noteerde. Ook de sector leisure heeft de wind mee. Zo verwacht ABN AMRO dat de volumegroei in deze sector zowel in 2020 als 2021 2,5 procent bedraagt. Dit is onder meer het gevolg van een stijging van de koopkracht en de groei van het aantal buitenlandse toeristen, die samen goed zijn voor zo’n 40 procent van alle toeristische uitgaven in Nederland. Ook de zakelijke dienstverlening presteert goed, met een geschatte groei van 2,5 procent in 2020, met name gestuwd door HR-dienstverlening en organisatiebureaus. De vastgoedsector maakt naar verwachting eveneens een waardegroei door in 2020 en 2021. Dit is met name het gevolg van de achterblijvende bouw, die een prijsopdrijvend effect heeft op bestaande gebouwen.
Knop moet ‘om’
Om onzekerheid in de toekomst te voorkomen, is het zowel bij de overheid, het bedrijfsleven als de consument noodzakelijk om eerder in te grijpen, vooral met het oog op de klimaatdoelstellingen. Het moment waarop moet worden ingegrepen, is wel lastig in te schatten. Kern van de klimaatverandering is dat de pijn pas wordt gevoeld als het al te laat is. Dat vraagt om een vooruitziende blik. Wie eerder begint, kan innovatief zijn en waar nodig werken aan een mentaliteitsverandering ten gunste van het klimaat. De overheid kan met bijvoorbeeld subsidies, wetgeving of door zelf duurzaam in te kopen een helpende hand bieden. Hiermee worden ondernemers geprikkeld om duurzaam te ondernemen.
Bron: ABN AMRO Insights