Het brexit-schouwspel duurt voort. Afgelopen zaterdag, 19 oktober, slaagde de Britse premier Boris Johnson er niet in zijn deal met de Europese Unie (EU) voor te leggen aan het Britse parlement. Oliver Letwin stak hier een stokje voor, door een amendement aan het parlement voor te leggen waarin staat dat aan de Brexit-deal gerelateerde wetgeving eerst door het parlement moet, voordat de deal een definitief akkoord kan krijgen.
De deadline van 31 oktober komt daarmee in het geding: Johnson heeft, tegensputterend, uitstel aan de EU moeten vragen. Het Britse parlement heeft ook meer tijd nodig om de wetgeving te kunnen behandelen, zo bleek dinsdagavond.
Harde brexit
Hoewel aan de brexit-discussie voorlopig geen einde lijkt te komen, is er wel degelijk een voor Nederlandse ondernemers belangrijke en positieve ontwikkeling waar te nemen. De kans op een harde brexit, waarbij het Verenigd Koninkrijk (VK) en de EU zonder goede afspraken uit elkaar gaan, is de afgelopen week duidelijk geslonken.
Die harde brexit zou de Nederlandse economie 0,75 procentpunt groei kosten in een jaar nadat deze in zou gaan. Het VK is na Duitsland en België immers de derde exportmarkt voor Nederland. De landbouw verliest in het geval van een harde brexit omzet in een belangrijke afzetmarkt, vissers mogen hun beroep niet meer op de lucratieve Britse wateren uitoefenen, logistieke bedrijven maken extra kosten bij de douane en het aantal industriële orders uit het Britse vasteland daalt mogelijk.
Tot vorige week was een dergelijk doemscenario nog een reële uitkomst. Dankzij de deal die premier Johnson heeft gesloten met de EU, is dat nu veranderd.
VK versus Ierland
De maanden daarvoor botsen de Britten onophoudelijk met de EU en Ierland. Het VK heeft gevochten voor een aanpassing van de eerder afgesproken clausule die hen in de toekomstige douane-unie houdt als er niet voor eind 2020 goede grensafspraken met Ierland zijn gemaakt. EU-lidstaat Ierland grenst immers aan Noord-Ierland, dat onderdeel is van het VK. De EU vreest dat, zonder gedegen grensafspraken, producten die niet voldoen aan EU-eisen op het gebied van veiligheid, milieu en gezondheid gemakkelijk de EU binnenkomen en de grens tussen Ierland en Noord-Ierland een achterdeur voor illegale migratie wordt.
Het VK vreest op zijn beurt dat deze zogenoemde ‘backstop-clausule’ het land in een toekomstige douane-unie met de EU opsluit. De oplossing is in een nieuwe deal gevonden in een verlegging van de handelsgrens tussen VK en EU naar de Ierse Zee; dus ook voor controles en eventuele importtarieven. Als bedrijven worden benadeeld omdat Noord-Ierland de eindbestemming van een product is, kan dat achteraf worden verrekend.
Uitstel
De hoop van Johnson dat deze doorbraak tot een brexit op 31 oktober zou leiden, bleek echter ijdel toen het parlement in nipte meerderheid akkoord ging met het ‘Letwin-amendement’. Het Britse parlement gaf dinsdagavond dan ook in meerderheid aan meer tijd nodig te hebben om gerelateerde wetgeving te kunnen behandelen, al gaf het ook in meerderheid draagvlak aan de deal. Wij verwachten dat de EU zal instemmen met het onder protest aangevraagde uitstel en dat Britse verkiezingen zullen volgen.
De Conservatieven, die er nu goed voorstaan in de peilingen, zullen naar verwachting campagne gaan voeren met de huidige deal. Dat gegeven verkleint de kans op een harde brexit aanzienlijk. Komt er via deze weg een ‘ordelijke’ brexit, dan is sprake van een overgangsperiode tot eind 2020. Parlementslid Nick Boles heeft zelfs een amendement ingediend om een eventuele transitieperiode te verlengen naar 2022. In die periode is er nog vrij verkeer van goederen en diensten en kunnen bedrijven zich voorbereiden op nieuwe regels.
Gevolgen voor Nederland
Met een ordelijke brexit zijn de gevolgen voor Nederland veel minder schadelijk. Op korte termijn zijn er zelfs geen nadelige gevolgen. Bovendien is met nieuwe verkiezingen een nog minder schadelijk scenario mogelijk: een bremain; in de EU blijven. Dit zou kunnen volgen op een nieuw referendum. In april werd een amendement voor een nieuw referendum bijna aangenomen, met 280 stemmen voor en 292 tegen. Bij veranderingen van inzicht of later nieuwe verhoudingen in het parlement dus zomaar tot steun voor een nieuw referendum leiden.
Bron: ABN AMRO – Insights