De eerste landelijke tropische dag van 2021 werd donderdag 17 juni genoteerd. Te hoge temperaturen hebben invloed op de prestaties en het welzijn van de pluimvee. Om het klimaat in de stal optimaal te houden, kiezen pluimveehouders er voor om koelen toe te passen. Nevelkoeling is voor zowel vleeskuikens als leghennen het meest toegepaste koelsysteem. Het voorkomt uitval en houdt de technische resultaten op peil.
Tunnelventilatie en sprinklerinstallaties kunnen er net als nevelkoeling voor zorgen dat de temperatuur in de stal op een warme zomerdag naar beneden gaat. Padcooling wordt desalniettemin gezien als de meest effectieve vorm voor het koel houden van de stal. Buitenlucht wordt door een natgehouden pakket van behandeld cellulose of plastic gezogen. Het koude water wordt door verdamping opgenomen en zo zes tot acht graden gekoeld. “Het werkt als een soort airco en is zeer effectief”, legt Rens van Berkel uit. Hij is specialist vleeskuikens bij Coppens Diervoeding.
Nevelkoeling is desalniettemin de meeste toegepaste manier om het klimaat tijdens de warme zomerdagen in pluimveestallen optimaal te houden. Ook omdat het goedkoper is in aanschaf. “De meeste stallen hebben al ventielen, nok- of lengteventilatie waarop een nevelsysteem kan worden toegepast.”
Mistdeken koelt warme lucht
Binnen de stal wordt de neven onder hogedruk verspreidt. Buiten met lage druk. Het water onttrekt de warmte uit de lucht, waardoor die afkoelt. De nozzles zitten doorgaans boven ieder inlaatventiel. Met honderd bar druk wordt daar een fijne nevel gecreëerd. “Uit ervaring weten we dat de buitenlucht door nevelkoeling met zes of zeven graden kan afkoelen. Dit is overigens afhankelijk van de relatieve vochtigheidsgraad. Hoe vochtiger het is, hoe minder effectief de koeling. Het is dus belangrijk om voldoende hoog ventilatiedebiet en voldoende luchtcirculatie te hebben. Hoe droger het is, hoe effectiever de nevelkoeling werkt. Is het te vochtig kan het ook een tegengesteld effect hebben op het pluimvee”, waarschuwt Van Berkel.
De belangrijkste parameters vormen de weersvoorspelling. “Rond de dertig graden of er overheen, zie je dat bijvoorbeeld vleeskuikens de koeling nodig hebben om hittestress te voorkomen. Dan moet je proberen op de top er af te koelen. Is het een enkele dag warm, dan kan rustig ventileren ook effectief zijn. Houdt de warmte langere tijd aan, dan is nevelkoeling aan te raden. Is de maximale temperatuur 28 of 29 graden en de kuiken zitten tegen het slachtrijp aan, dan kan ook bijna continu koelen het advies zijn.” Volgens Van Berkel is koeling ook een kwestie van maatwerk. “De leeftijd van het pluimvee, de buitentemperatuur en de weersvoorspellingen zijn dan de belangrijkste graadmeters. Ook luchtbeweging en comforttemperatuur zijn belangrijke kaders.”
Data voor nevelkoeling?
Van Berkel stelt dat het moment van ‘nevelkoelen’ lastig aan de hand van data te bepalen is. “Het is toch ook vooral maatwerk. Zijn de kuikens vier of vijf weken en je hebt zo’n dag als gisteren (donderdag 17 juni steeg de temperatuur landelijk boven de 30 graden en er werd op plekken zelfs 34 graden gemeten, red.) dan moet je je afvragen of de dieren niet te jong zijn. Vaak wordt gezegd dat als de pluimveehouder de temperatuur prettig vindt, dat ook voor het pluimvee geldt. Dat is dus niet in alle gevallen zo. Als mens ervaren we 29 graden vaak als prettig, maar daar boven is koelen niet altijd een vereiste.”
Eerder hittestress bij traaggroeiers
Ook ziet Van Berkel een verschil tussen het soort kuiken. “Zo is een regulier kuiken vaak zwaarlijvig en voelt die de warmte anders dan een andere soort. Met traaggroeiers is dat ook zo. Vaak hebben ze een dik verenpak, dat je kunt vergelijken met een jas. Je kunt je wel voorstellen dat een traaggroeiend ras daardoor slecht tegen de warmte kan. Misschien nog wel slechter dan een regulier kuiken. Wij zijn druk bezig om daar adviezen voor te maken. Dat kan betekent echter wel dat een traaggroeiende kuiken ook met een temperatuur ruim onder de dertig graden het gevoel van extreme warmte kan ervaren.”
Ventileren belangrijkste factoren
Nevelkoeling is en blijft in ieder geval een middel als de temperaturen in de zomer de ‘extreme’ waarden bereikt. Een gunstig klimaat valt en staat met de ventilatie. Het Klimaatplatform Pluimveehouderij heeft gebruiksnormen vast gesteld voor de maximaal te installeren ventilatiecapaciteit voor uit- en inlaat. Dit wordt gebaseerd op de hoeveelheid af te voeren warmte. Deze capaciteit wordt berekend voor omstandigheden met hoge buitentemperaturen en het maximaal te behalen gewicht van de dieren.
‘Hoe meer wordt geventileerd, hoe meer warmte kan worden afgevoerd en hoe minder de temperatuur in de stal zal stijgen. Vanuit deze opvatting kan in principe nooit teveel ventilatiecapaciteit worden geïnstalleerd. Echter, indien de ventilatiecapaciteit voldoende is zal de binnentemperatuur nauwelijks meer dalen door een verdere toename van de ventilatiecapaciteit Daarom is er een richtlijn voor de minimaal te realiseren maximale ventilatiecapaciteit’, schijft het Klimaatplatform in haar gebruiksnormen. Het algemene advies voor de ventilatiehoeveelheid voor alle diercategorieën in de pluimveehouderij is 3,6 kubieke meter per uur per kilogram diergewicht. Voor vleeseenden wordt in de praktijk een hogere capaciteit geadviseerd, namelijk vijf kubieke meter per uur per kilogram diergewicht.
In systemen waarbij de lucht effectiever bij de dieren kom, kan de norm volgens het Klimaatplatform verlaagd worden.
Onderhoud belangrijk
Voor die extreme tropische dagen als de nevelkoeling voor de koeling moet zorgen, wil Rens van Berkel de pluimveehouder meegeven dat het beste advies is om in ieder geval om rustig te blijven. Goede controle van de het koelsysteem is ook van belang. “Zorg op tijd voor goed onderhoud aan de nozzles. Door verkalking kunnen de kleine openingen in de nozzles makkelijk dicht gaan zitten. Controleer dus tijdig de werking van het systeem en vervang indien nodig de nozzles of reinig deze zodat ze open blijven. Stel dit niet uit, want de warmte is er vaak eerder dan je denkt.”
Je hebt zojuist een artikel gelezen uit de Pluimveekrant. De krant gratis thuis op de mat?
