Op 29 mei deed de Raad van State (RvS) uitspraak over het Programma Aanpak Stikstof (PAS) die voor verschillende sectoren verstrekkende gevolgen heeft. De impact van de uitspraak verschilt sterk per sector en is in onderstaand schema samengevat. Hoe meer bolletjes, des te groter de impact van de stikstofuitspraak op de sector.
Om de impact van de uitspraak per sector te bepalen, is gekeken naar het risico op faillissementen, het risico op omzetdalingen en de beperking op uitbreiding van de bedrijfsactiviteiten.
Impact stikstof
Veelbesproken zijn de gevolgen voor de agrarische sector. Als gevolg van de door de overheid aangekondigde vrijwillige sanering en andere maatregelen zal de veestapel in Nederland verder afnemen. De sectoren bouw en Real Estate kampen met acute problemen. Doordat er geen of nauwelijks bouwvergunningen worden afgegeven, komen projecten tot stilstand. Bouw- en vastgoedbedrijven lopen daardoor het risico failliet te gaan.
Negatieve gevolgen voor toeleveranciers
Ook toeleveranciers aan deze sectoren kunnen negatieve gevolgen ondervinden van de stikstofuitspraak. De sector transport & logistiek levert aan zowel de bouw-, als de agrarische sector en kan te maken krijgen met een afname van de vraag naar transport van bouwmaterialen of vee, met druk op tarieven in de hele transportsector als gevolg. In de binnenvaart zijn bouwmaterialen goed voor naar schatting 40 procent van het vrachtvolume en bestaat een vergelijkbaar risico.
De industrie levert eveneens aan beide sectoren. Een krimpende veestapel kan leiden tot minder vraag naar bepaalde producten, zoals voederrobots. De onzekerheid in de bouw kan tot gevolg hebben dat bouwbedrijven of verhuurbedrijven van machines investeringen uitstellen, wat zorgt voor minder omzet voor producenten en groothandelaren van machines, gereedschap, zwaar materieel en transportmiddelen. Uitstel of afstel van bouwprojecten zorgt daarnaast voor een afname van de vraag naar bouwmaterialen. De bouwmaterialenindustrie is goed voor honderden bedrijven, circa 23.000 banen en ruim 6 miljard euro omzet.
Gevolgen van rem op bouwprojecten
Een rem op nieuwe bouwprojecten kan betekenen dat bedrijven niet kunnen uitbreiden. Behalve voor de agrarische sector geldt dit vooral voor de industrie en de transportsector. In de industrie moet er rekening mee worden gehouden dat sommige nieuwe fabrieken stikstof kunnen uitstoten. De sector transport & logistiek laat de laatste jaren flink wat distributiecentra bouwen. Deze zorgen meestal indirect voor extra stikstofuitstoot in de directe omgeving. De vestiging van een distributiecentrum zorgt immers voor meer verkeer.
Voor de vastgoedsector zijn er zowel positieve als negatieve gevolgen. Voor beleggers is een rem op bouwprojecten goed nieuws, omdat minder aanbod kan leiden tot hogere prijzen en een beter rendement. Voor projectontwikkelaars is een rem op nieuwe projecten juist slecht nieuws. Zij verdienen hun geld immers met het ontwikkelen van nieuwe gebouwen.
Elke sector voelt de gevolgen van de uitspraak
Voor andere sectoren zal de impact van de uitspraak minder groot zijn, maar elke sector zal de gevolgen van de uitspraak voelen. Het zal moeilijker worden om meer datacenters neer te zetten, zorgwoningen – die hard nodig zijn – zullen met vertraging worden gebouwd, festivals kunnen niet doorgaan omdat ze geen vergunning krijgen en verkopers van auto’s met een conventionele motor zullen het lastiger krijgen. Ook de bouw van windmolenparken ligt op dit moment stil.
Stikstofuitspraak biedt ook kansen voor ondernemers
Voor bedrijven en sectoren die duurzame producten of diensten leveren, biedt de stikstofkwestie kansen. Zo kunnen producenten en verhuurders van elektrische bouwmaterieel meer vraag naar hun producten verwachten. De bouwsector moet immers emissies tijdens de bouw beperken en dat lukt het best door middel van elektrisch materieel. Daarnaast zal de vraag naar modulaire bouw toenemen, omdat bij deze vorm van bouwen minder stikstof wordt uitgestoten. Consultants die ecologisch advies geven, varen ook wel bij de stikstofuitspraak. Daarnaast zouden IT-toepassingen kunnen helpen om de stikstofuitstoot in kaart te brengen.
Bron: ABN AMRO-Insights